iRobot 2.0
De technologische ontwikkelingen op het gebied van medische diagnostiek, therapie en preventie gaan razendsnel. Genetische sequencing is misschien wel het meest mediagenieke voorbeeld van “Next Gen Medicine”. Personalized medicine klinkt helemaal hip, dat wil iedereen toch wel? Maar ook als we uitzoomen van DNA naar orgaan is er volop beweging: denk bijvoorbeeld aan de cardiologie met al haar nieuwe trucs en apparaten. Als je nu koude rillingen krijgt van het idee van al die metalen onderdelen in je lijf: dat is al lang verleden tijd! We proberen immers ook met regeneratieve geneeskunde, stamcellen in het bijzonder, organen te herstellen. Ondertussen komen slimme wetenschappers met prachtige ideeën om ontspoorde cellen juist een halt toe te roepen. Met ultramoderne scantechnieken kun je er vroeg bij zijn, en ook nog eens heel precies zien of de behandeling heeft gewerkt. Kan kanker uitgebannen worden als we maar alle nieuwe technologie in de strijd gooien? Of zijn we zelf aan het ontsporen en kunnen we beter pas op de plaats maken totdat alles tot in de puntjes is uitgezocht?
afbeelding: RambergMediaImages
Mitsen en Maren
Nieuwe medische technologie roept dus niet alleen technische vragen op, maar ook allerhande beleidsrelevante vraagstukken. Een moeilijkheid daarbij is dat we van veel technieken die op dit moment in opkomst zijn de klinische en maatschappelijke impact nog niet goed kunnen inschatten. Is er medische technologie die we niet aanvaardbaar vinden, of alleen onder heel strikte voorwaarden? Hoe kan de snelheid van wetenschappelijke ontwikkelingen samengaan met een verantwoorde introductie van nieuwe medische technologie? Hoe kan bij invoering van dure of zeer specialistische technieken de gelijke toegang tot zorg gewaarborgd worden en voorkomen worden dat het gezondheidszorgbudget wordt overschreden? Over deze en andere vragen hebben we de afgelopen maanden in onze Facebookgroep van de Jonge Gezondheidsraad (jongGR) een discussie gevoerd.
Meerwaarde jongGR community
Daarbij bleek al gauw de meerwaarde van ons multidisciplinaire netwerk. Wat voor de ene wetenschapper volstrekt logisch leek, was voor collega’s uit een heel ander vakgebied reden voor kanttekeningen. Een aantal ontwikkelingen werd als minstens “op het randje” bestempeld, waaronder prenatale screening op geslacht, voortplantingstechnologie voor postmenopausale vrouwen, en de trend om hoogtechnologische reanimatie te promoten. Het was nog niet zo eenvoudig om precies te formuleren hoe die technologieën dan eventueel wel ingevoerd kunnen worden. Maar de belangrijke eerste stap is gezet, namelijk het signaleren van deze innovaties! Daarvan kunnen we nooit genoeg krijgen. Een van de doelen van jongGR is namelijk dat we al in een vroeg stadium direct van de “werkvloer” horen welke ontwikkelingen er aan gaan komen die beleidsrelevantie kunnen hebben of krijgen. Daarom vroegen wij ons netwerk van medisch wetenschappers ook om concreet aan te geven van welke ontwikkelingen zij vinden dat beleidsmakers op de hoogte moeten zijn.
Vissen naar de toekomst
Het netwerk voorspelde dat point-of-care testen voor verschillende doelen belangrijk zullen worden: zelftesten thuis om het risico op ziekten in de toekomst te voorspellen (nierschade, darmkanker) of als diagnosticum (bijvoorbeeld voor HIV). Wellicht kunnen de uitslagen via iPhone/iPad meteen naar een elektronische database worden getransporteerd. MicroRNA’s zullen mogelijk een belangrijke rol gaan spelen als biomarker of zelfs als aangrijpingspunt voor therapie voor verschillende aandoeningen.
De grootste vis komt met bijvangst
De grootste belofte van de komende decennia lijkt echter regeneratieve geneeskunde te zijn. Mogelijk kan dit gecombineerd worden met Next Gen Sequencing en zelfs genetische modificatie zodat alleen cellen met een optimaal genotype daadwerkelijk gebruikt gaan worden. Dit levert wel ingewikkelde maatschappelijke vragen op: Wat te doen met alle “bijvangst” aan informatie die voortkomt uit DNA sequencing? En stel nou eens dat het echt goed werkt, zitten we dan straks met mensen die 1000 jaar oud worden? Komt het eigenlijk nog wel ooit zover na de recente uitspraak van het Europese Hof om patenten te verbieden op technologieën die gebaseerd zijn op onderzoek met menselijke embryo’s? Wordt de toekomst van de regeneratieve geneeskunde daardoor bedreigd of juist gestimuleerd? Waar sommigen toejuichen dat het Hof ook oog had voor niet-economische argumenten, vrezen anderen dat dit arrest een remmende werking zal hebben op innovatie, doordat het bijvoorbeeld moeilijker zal worden om subsidies te krijgen voor dergelijk onderzoek.
Niet treuzelen
Een kenmerk van veel nieuwe medische technologie is dat aandoeningen in een steeds vroeger stadium gediagnosticeerd kunnen worden. Ook dit heeft belangrijke maatschappelijke consequenties: is een verder gezond en symptoomvrij persoon die drager is van een genetische mutatie ‘ziek’? Wat te doen met dure of risicovolle regeneratieve technieken die het meest effectief zijn bij mensen zonder of met slechts milde klachten? Het moge duidelijk zijn dat de vragen opgeworpen door Next Gen Med zo urgent zijn dat we niet kunnen wachten tot de next generation!
jongGR 